Deri kanseri teşhis ve tedavi sürecinde ilk aşama hastanın derisinde ya da ağız içi örtüde (mukoza) çıkan ve en az 1 aydır var olan leke, yara veya şişlikten -ki biz bunlara ‘lezyon’ diyoruz- şüphelenerek doktora gitmesiyle başlar. Her ne kadar ilk basamak yani aile hekimine giden birçok hasta da olsa da bu tür bir sorunda hastalar genelde iki bölüme başvururlar. Bunların birisi estetik plastik cerrahi diğeri de cildiyedir (dermatoloji).

Halk arasında "benlerinizi aldırmayın daha kötü olur, yayılır" denir, doğru mudur?

Deri kanseri ile ilgili hurafeler içinde yukarıdaki soruda bahsedilen durum sıkça dillendirilmektedir. Aslında kulaktan kulağa dolaşan bilginin yanlış iletilmesinden kaynaklanan bu hatalı bilginin doğrusu ise şudur: Beninizi ya da derinizde çıkan ve uzun süredir var olan herhangi bir yarayı asla kurcalamayınız, herhangi bir alet batırmayınız, kanatıp kopartmayınız, yani kısaca tahriş ederek olası kanser hücrelerini uyarmayınız. Bu tür lezyonların çıkarılması size zarar verebilecek etkenin ortadan kaldırılmasını sağlar. Bu durum sizin lezyonu kurcalamanızla aynı şey değildir. Dolayısıyla yine tekrarlayalım; derinizde ya da ağız içi örtüde en az 1 aydır bulunan herhangi bir lezyon için mutlaka doktora başvurunuz.

Lezyon en az 1 aydır varsa ve uzman hekim deri kanserinden şüphe ediyorsa ilk yapılacak olan iş lezyondan ‘biyopsi’ adı altında parça almaktır. Biyopsi işlemi ‘punch’ (panç, delgi) adı verilen tek kullanımlık cihazlarla yuvarlak parçalar almak şeklinde ya da doğrudan bistüri (neşter) yardımıyla pasta dilimi almak şeklinde yani ‘insizyonel biyopsi’ şeklinde yapılabilir. Eğer şüphelenilen lezyon tamamen çıkarıldığında geride kalan açıklık dikiş kullanılarak kapatılabilecek boyutta ise ‘eksizyonel biyopsi’ adını verdiğimiz dar sınırla tüm lezyonu çıkarma şeklinde de biyopsi alınabilir. Lezyon çok büyükse tamamı çıkarılamayacağından en azından çeşitli odaklardan birden fazla sayıda insizyonel biyopsi almak en doğru sonucu sağlayacaktır, çünkü tek odakta tümör yokken diğer odaklarda olabilir.
İnsizyonel ve eksizyonel biyopsi sıklıkla estetik plastik cerrahi uzmanı tarafından alınmakla birlikte bazı cildiye uzmanları da bu tür biyopsiler alabilmektedir.


Biyopsi sonrası patolojik tanı ‘deri kanseri’ olarak çıktığında ne yapmalıyım? Hemen ameliyat olmalı mıyım?

Deri kanseri tanısından sonra doktorunuz kanser tipine göre sizi bazı radyolojik görüntüleme yöntemlerine yönlendirebilir. Bunların başlıcaları, bölgesel lenf bezleri için ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans inceleme (MRI) ve pozitron emisyon tomografisi (PET-CT) gibi tetkiklerdir. Bu tetkikler her kanser tipi için gerekli olmayabilir. Örneğin, bazal hücreli karsinom gibi vücuda yayılma ihtimali çok düşük olan deri kanserlerinde istenen tetkikler değildirler. Buna karşılık melanom gibi tehlikeli kanserlerde çevre yapılara, uzak yollarla lenf bezlerine ya da iç organlara yayılma ihtimali daha yüksek olduğundan bu tetkikler yapılmalıdır.
Deri kanseri tanısı sonrası çok çeşitli tedavi yöntemleri yıllardır kullanılmakta olup bunların başlıcaları kazıma (küretaj), sıvı azotla dondurarak dökme (kriyoterapi), kanser ilaçları ile tedavi (kemoterapi), ışın tedavisi (radyoterapi), bölgeye sürülen ilaçlarla tedavi, fotodinamik tedavi denilen ve kanserli dokunun belli dalga boyundaki bir ışık ile hasarlandırılabilir hale getirilmesi şeklindedir. Bu tedavi yöntemleri, deri kanserinin erken evrede olduğu durumlarda, hasta yaşlı ya da ameliyata çeşitli hastalıkları nedeniyle uygun değilse denenebilir. Bununla birlikte bu yöntemlerin hemen hepsinde kanserin tamamen ortadan kaldırılamama ya da ortadan kalksa bile belli bir süre sonra tekrar etme (nüks) ihtimali vardır ve cerrahi tedaviye göre çok daha fazladır.

Deri kanserlerinin tedavisinde bugün için halen en önemli yöntem ve en iyi tedavi edici teknik ameliyattır. Ameliyatla kanserli dokunun cerrahi olarak uzaklaştırılması ise estetik plastik cerrahi uzmanının görevidir.

Ameliyat sırasında daha önce dar sınırla çıkarılmış ya da küçük bir parça alınmış olan kanserli saha çıkarılır. Oluşan açıklık küçük ise dikişler konarak kapatılır ya da estetik plastik cerrahi tekniklerinden biri kullanılarak yara onarılır. Öte yandan kanserin koltuk altı, kasık ya da diz arkası (poplitea) bölgedeki lenf bezlerine yayıldığına dair görüntüleme yöntemlerinde bir şüphe varsa bölgesel lenf bezi çıkarılması anlamında lenf nodu diseksiyonu ameliyatı da kanserli dokunun çıkarılması ameliyatına dahil edilir. Bu da yine estetik plastik cerrahi uzmanı tarafından yapılması gereken bir ameliyattır.
Günümüzde ‘bekçi lenf bezi (sentinel nod) örneklemesi’ adı altında daha dar kapsamlı ama tedavi üstünlüğü yüksek bir yöntem de estetik plastik cerrahi uzmanı tarafından özellikle vücuda yayılma ihtimali olan (metastatik) kanserlerin tedavisinde başarıyla uygulanmaktadır. Bu yöntemle ilgili detaylı bilgi için lütfen skuamöz hücreli karsinom sayfasındaki tedavi bölümünü inceleyiniz.

Ameliyat oldum, lenf bezi temizliği de yapıldı. Estetik plastik cerrahi uzmanının daha fazla takibine gerek var mı?

Siz bir yandan ameliyat sonrası iyileşme sürecinize devam ederken yaklaşık 5- 15 gün arasında süren patolojik inceleme de beraberinde yürüyecektir. Patoloji sonucunuzda estetik plastik cerrahi uzmanı raporunuzla beraber sizi tıbbi onkoloji (medikal onkoloji) bölümüne sevk eder. Onkoloji bölümü, ameliyat sonrasında ek olarak kanser ilaçları ile tedavi (kemoterapi, immünoterapi gibi) ya da ışın tedavisi (radyoterapi) gereksiniminiz olup olmayacağını belirleyecek bir evreleme yapar. Kanser evrenize göre de ya belirli aralıklarla kontrole çağırır ya da ilgili ek tedavileri başlatır.
Ameliyat sonrasında yaralarınız iyileşse de estetik plastik cerrahi uzmanı özellikle ilk 2 yıl için size kanserinizin tipine göre belli aralıklarla kontrol önerecektir. Bu kontrol dönemlerinin arasındaki zamanlarda kanser ameliyatı olduğunuz bölgede yeni bir lezyon (yara, şişlik, leke vs) çıkarsa kontrol zamanınızı beklemeden estetik plastik cerrahi uzmanınıza mutlaka gidiniz.